آزمایش دانه بندی (Soil Grading)

اهمیت پی بردن به توزیع و اندازه دانه های خاک آنقدر مهم است که انجام آزمایش دانه بندی (Soil Grading) در اکثر پروژه های عمرانی ضروری است. دانه بندی به دو روش عمده انجام می شود:

الک و هیدرومتری

در روش دانه بندی با الک، برای جدا کردن ذرات بزرگتر از الک 200، با استفاده از مجموعه ای از الک ها و لرزاندن آنها، درصد وزنی دانه های مختلف خاک مشخص می شود. لازم به ذکر است در خاک های ریز دانه (گذرنده از الک 200) برای ارزیابی توزیع ذرات در خاک و مشخص نمودن درصد لای و رس از آزمایش هیدرومتری استفاده می شود.

آزمایش دانه بندی با الک

آزمایش دانه بندی (Soil Grading) با الک عبارت است از لرزاندن نمونه خاک بر روی یک سری الک استاندارد. اندازه چشمه های آن ها به ترتیب از بالا به پایین کاهش می یابد. بعد از اتمام مرحله لرزاندن الک ها و عبور دادن کامل خاک از آن ها، جرم (وزن) خاک هایی که بر روی هر یک از الک ها باقی مانده، اندازی گیری می شود. به عنوان مثال در شکل زیر یک سری الک استاندارد با شماره آن ها نشان داده شده است. در کنار هر الک نیز بُعد چشمه های آن الک نیز مشخص شده است.

 آزمایش دانه بندی به دو صورت خشک و تر انجام می شود:

روش خشک:

در روش خشک، مطابق آیین نامه، نمونه ای از خاک اخذ می شود. دانه های خشک و کلوخی شکل را خرد کرده و روی مجموعه ای از الک ها قرار می گیرند. با لرزش این مجموعه به مدت 10 دقیقه، درصد وزنی مقادیر باقیمانده روی هر الک را مشخص می کنیم. در نهایت منحنی دانه بندی برای درصد عبوری ترسیم می گردد. این روش برای خاک های درشت دانه موثرتر است.

روش تر:

در این روش خاک ریزدانه را روی الک 200 ریخته و با فشار آب، الک و خاک را تا جایی که آب خارج شده شفاف و رقیق شود، شسته می شوند. سپس آن را خشک کرده و دانه های مانده روی آن را برای آزمایش الک و بقیه را برای هیدرومتری به کار برده می شوند.

مطالب مرتبط:

آزمایش هیدرومتری